سرویس هنر خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): نمایشنامه «بوتۀ آزمایش» روایتی از وقایع تاریخی مربوط به تعقیب و محاکمۀ جادوگران در سیلم ماساچوست طی قرن هفدهم است. این نمایشنامه بر اساس اتفاقات و شخصیت‌های واقعی تصویری زنده و درعین‌حال دردناک از جامعه‌ای پریشان و عنان‌گسیخته به نمایش می‌گذارد. در اجتماع کوچک و مذهبی شهر شایعات مبنی بر جادوگریِ زنان اهالی را به تب‌وتاب انداخته و ترس‌ها و تردیدهای کهنه‌شان را از نو بیدار کرده. برخورد بی‌رحمانۀ مسئولان و مقامات مذهبی و تلاش و اشتیاق غریب اهالی متعصب شهر برای شهادت دادن علیه همدیگر، نشان از نیروی ویرانگر خشونتی دارد که جامعه آن را جایز دانسته و حتی ترویج می‌کند.
این نمایشنامه که در سال ۱۹۵۳ نوشته شد بازتابی از التهاب‌های دورۀ مک‌کارتی در آمریکا و دستگیری و محاکمۀ گستردۀ افراد به جرم گرایش به کمونیسم است. میلر نیز سه سال پس از انتشار نمایشنامه به‌خاطر امتناع از همکاری در جریان بازجویی‌اش به اهات به کنگره محکوم شد. اولین اجرا از بوتۀ آزمایش برندۀ جایزه تونی شد و اجراهای پرشمار دیگری که از آن صورت گرفته این نمایشنامه را به یکی از محبوب‌ترین آثار ادبیات نمایشی آمریکا بدل کرده است.
در قسمت ابتدای این نمایشنامه نوشته شده است: «این نمایشنامه به معنایی که تاریخ دانان آکادمیک به کار می‌برند، تاریخ نیست. اهداف نمایشی باعث شده گاهی چندین شخصیت تاریخی این رویداد در قالب یک شخصیت درآیند. شمار دخترانی که «فریاد» می‌زدند کاسته‌شده، سن ابیگیل بالاتر در نظر گرفته شده و قاضی‌های پرشمار هم سنگ و همتراز را به دو قاضی (هَتورن و دنفورت) کاسته‌ام.»
در ادامه نوشته شده است: «با این همه به نظرم خواننده به سرشت اصلی این رویداد که از عجیب‌ترین و دردناک‌ترین فصول تاریخ انسانی است؛ پی می‌برد سرنوشت تک‌تک شخصیت‌ها دقیقاً همانند الگوی نقش تاریخی‌اش بازی نکند تاریخی‌شان است و کسی در نمایش نیست که نقشی مشابه یا در مواردی دقیقاً مطابق از ویژگی‌های شخصیتی اغلب اشخاص واقعی این رویداد چیز زیادی نمی‌دانیم. مختصر اطلاع ما از دل چندی، نامه اسناد دادگاه برخی انتقادهای مکتوب همان زمان و ارجاع‌هایی است که در منابعی با درجات مختلفی از اعتبار به اخلاق و رفتار آنان شده پس یا به آنچه در این متن اشاره کرده‌ام، اعتماد کنید یا آنها را زادهٔ تخیل خود من بشمارید که بیشترین توانام را به کار گرفته‌ام تا با آنچه از رفتارشان ثبت شده هم آهنگ باشند.»
این اثر نه تنها روایتی تاریخی از محاکمه جادوگران سیلم در قرن هفدهم ارائه می‌دهد، بلکه به‌شکلی استعاری دوران مک‌کارتیسم در آمریکا و سیاست‌های ضدکمونیستی آن دوره را به تصویر می‌کشد.
میلر با تکیه بر وقایع واقعی محاکمه جادوگران در سیلم ماساچوست، جامعه‌ای را به نمایش می‌گذارد که در آن هراس، تردید و تعصبات مذهبی، منجر به فروپاشی اجتماعی و محاکمات بی‌رحمانه می‌شود. در این جامعه، شایعات پیرامون جادوگری زنان، ترس‌های کهنه مردم را دوباره بیدار کرده و مسئولان مذهبی و مردم شهر، به‌دلیل همین ترس‌ها، به خشونت و شهادت علیه یکدیگر رو می‌آورند. میلر در این نمایشنامه به‌خوبی نشان می‌دهد که چگونه یک جامعه می‌تواند تحت تأثیر ترس و تعصب‌های خود به نابودی برسد و افراد بی‌گناه را قربانی کند.
میلر با تلفیق شخصیت‌های تاریخی و ساختن شخصیت‌های جدید، موفق می‌شود تا نگاهی انتقادی به این واقعه ارائه دهد. او در بخش مقدمه نمایشنامه تأکید می‌کند که اگرچه برخی شخصیت‌ها و رویدادها تلفیقی از واقعیت و تخیل او هستند، اما این تغییرات برای رسیدن به اهداف نمایشی و ایجاد تأثیر بیشتر بر مخاطب صورت گرفته‌اند. به این ترتیب، میلر به جای آن‌که تنها به تاریخ وفادار بماند، تلاش می‌کند تا پیام عمیق‌تری درباره ماهیت انسانی و ویرانگری تعصب و ترس ارائه دهد.
اتفاقات مربوط به دوران مک‌کارتیسم نیز تأثیر زیادی بر این اثر داشته است. در دوران مک‌کارتی، همانند محاکمات سیلم، افراد بی‌گناه تنها به جرم گرایش به ایدئولوژی‌ای خاص مورد بازجویی و محاکمه قرار می‌گرفتند. میلر با نوشتن این نمایشنامه تلاش می‌کند تا خطری را که از تعصب و ترس ناشی می‌شود، به‌شکلی جهانی به مخاطب نشان دهد. این اثر همچنان پس از دهه‌ها به‌عنوان یکی از مهم‌ترین آثار مرتبط با مک‌کارتیسم شناخته می‌شود و نقدهایی عمیق بر ساختارهای سیاسی و اجتماعی آن دوران ارائه می‌دهد.
نمایشنامه «بوتۀ آزمایش» نوشته آرتور میلر و ترجمه ی حسن ملکی در نوبت اول ۱۴۰۳ در ۷۰۰ نسخه با ۱۸۶ صفحه و به قیمت ۲۳۰ هزار تومان به همت انتشارات بیدگل منتشر شده است.
نظر شما