به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در شیراز، امین فقیری، ابوتراب خسروی، محمد کشاورز و سعید حسام‌پور به‌عنوان سخنرانان این برنامه، به معرفی و بررسی کتاب پرداختند.
اثری از جنس ادبیات و فرهنگ
ابوتراب خسروی، در آغاز این نشست گفت: استادان دانشگاه‌های کشور، کمتر به ادبیات معاصر می‌پردازند، حسن‌لی همزمان هم به ادبیات کهن و هم به ادبیات معاصر پرداخته و خالق شعر و داستان است. او به ادبیات معاصر اشراف دارد و جزو استادان پیشرو حوزه ادبیات معاصر به شمار می‌رود. کتاب تازه او هم کتابی از جنس ادبیات است.
وی افزود: کتاب هرچه یادا یاد که ۱۰۵ پاره‌روایت از سفر شصت‌ساله زندگی نویسنده را روایت می‌کند؛ یک متن زندگی‌نامه نوشت و از جنس ادبیات است که در آن «فرهنگ»، به‌معنی مجموعه‌ای مشتمل بر باورها، آداب و رسوم مردم در شکلی روایی جریان دارد و این فرهنگ به‌خوبی به مخاطب ارائه و منتقل می‌شود.
خسروی با گریز به بخشی از متن کتاب که نویسنده با بهره‌گیری از قوه تخیل خود، حتی بخشی از خاطرات قبل از تولدش را هم از زاویه دانای کل روایت کرده است، گفت: تفاوت ادبیات داستانی، شکلی از روایت است که در همه یا بخشی از آن به رویدادهایی اشاره می‌شود که واقعی نیستند، یعنی خیالی هستند و ساخته ذهن نویسنده اثرند و در آن به جزئیات پرداخته شده است. در مقابل آن، جستار روایی یا ناداستان قرار دارد که عمدتاً به رویدادهای واقعی مانند زندگی‌نامه‌نویسی می‌پردازد که مایه‌ای از تخیل با خود دارد. این کتاب هم که نوعی خودزندگی‌نامه‌نوشت است، در همین ژانر قرار می‌گیرد.
وی ادامه داد: در این کتاب، مخاطب ضمن اینکه از طریق نثری شیرین، با جهان‌بینی و هستی‌شناسی نویسنده آشنا می‌شود، می‌تواند رویدادها را هم به‌خوبی ترسیم کند.
توجه به فرهنگ عامه و ادبیات و باورهای بومی از محاسن مهم کتاب هرچه یادا یاد
امین فقیری نیز در این جلسه در دوبخش سخنان خود را ارائه داد. وی در بخش نخست، گفت: از نظر من، وجه مهم‌تر فعالیت‌های حسن‌لی، وجه شاعرانگی اوست؛ چراکه متن‌هایی که او آفریده از روان و نگاهش سرچشمه گرفته و ما را به‌طور مستقیم با بینش او آشنا می‌کند. به همین‌دلیل به عقیده من برای شناخت حسن‌لی باید اشعار او را از نو بازخوانی کرد.
فقیری در بخش دوم سخنانش، کتاب «هرچه یادا یاد» را حاصل تجربیات شصت‌سالۀ حسن‌لی دانست و اظهار کرد: برخی پاره‌روایت‌های کتاب را با مشخصه‌های روایی که دارد، می‌توان به‌عنوان یک داستان کوتاه دانست. به‌عقیدۀ فقیری یکی از جمله محاسن متعدد کتاب، توجه به فرهنگ عامه و ادبیات و باورهای بومی نگارنده است.
نویسنده کتاب «هرچه یادا یاد» برای نگارش این کتاب برنامه داشته و هدفمند نوشته است
محمد کشاورز هم به‌عنوان سومین سخنران این نشست، با انتقاد از اینکه متأسفانه دانشگاه‌های ما آن‌طور که بایسته است، روی خوشی به ادبیات معاصر نشان نداده‌اند و همین باعث شده، انقطاعی در این زمینه ایجاد شود، از همین‌رو وجود افرادی مثل حسن‌لی که به معرفی و گسترش ادبیات امروز می‌پردازند و زمینه آشنایی دانشجویان را با این حوزه رقم می‌زنند، غنیمت است.
وی با اشاره به تعریف «جستار روایی» (یا ناداستان) این ژانر را به‌عنوان یکی از شاخه‌های قابل توجه ادبی دانست و اظهار کرد: کتاب «هرچه یادا یاد»، چیزی بین داستان‌نویسی و خاطره‌نویسی است؛ از یک‌سو داستان نیست چون نمی‌خواهد از تکنیک‌های داستانی استفاده کند و ازسوی دیگر خاطره‌نویسی صرف هم نیست زیرا از عناصر داستان‌نویسی بهره‌مند است و از تخیل بهره گرفته است.
کشاورز ادامه داد: نویسنده در آغاز کتاب که به قبل از تولد راوی برمی‌گردد؛ هوشمندانه از راوی دانای کل استفاده کرده تا هم به باورپذیری آن کمک کند و هم جلوی نقدِ منتقدانی که در بازگویی خاطره ممکن است ایراد ببینند، بگیرد. همین ویژگی نشان می‌دهد که نویسنده برای نگارش این کتاب برنامه داشته و هدفمند نوشته است.
وی با بیان اینکه نویسنده کتاب به نگارش خاطرات روایت‌مند خود پرداخته، گفت: حسن‌لی در این کتاب ۱۰۵ واقعه از خاطرات خود را که دارای عنصر روایی بوده‌اند، انتخاب کرده و با نثر زیبا روایت کرده است که می‌تواند تصویر و ذهنیت خوبی از زندگی و شخصیت راوی را به ما بدهد.
آفرینشگری، پرورش‌دهندگی و گسترانندگی سه‌ویژگی مهم خالق اثر و بازتاب‌یافته در کتاب است
سعید حسام‌پور نیز در این نشست، با بیان این مقدمه که در کتاب هرچه یادا یاد ۳ ویژگی بزرگ و برجسته از شخصیت نویسنده اثر در کتاب بسیار روشن است و دیده می‌شود، توضیح داد: بُعد اول آفرینشگری نویسنده است که سیر و روند شاعری او از ابتدای کودکی با نگاه‌های کودکانه و خیال‌پردازانه‌اش به دنیا تا بزرگسالی و زمان سرودن اشعار جذابش به‌خوبی در کتاب دیده می‌شود.
وی افزود: بُعد دوم، پرورش‌دهندگی نویسنده کتاب است که از آغاز جوانی که او، به‌عنوان معلم مدرسه به آموزش و پروش ورود پیدا می‌کند و نگاه خاصی به تعلیم و تربیت و رشد دانش‌آموزانش دارد تا شصت‌سالگی و در طول سال‌ها تدریس او در دانشگاه به‌خوبی در نوع نگاه و رفتارش پیداست و بُعد دیگر، گسترانندگی ایشان است که از دغدغه همیشگی و تلاش‌های بسیارش برای رشد فرهنگ و ادبیات و ترویج زبان و ادب فارسی دریافت می‌شود و تأسیس مراکز مختلف مثل مرکز حافظ‌شناسی، مرکز مطالعات ادبیات کودک، آموزش زبان فارسی در خارج از کشور، تألیف کتب و مقالات متعدد و… نشانگر این بُعد از شخصیت اوست.
حسام‌پور با جمع‌بندی این موضوع که در ۳ بُعد آفرینشگری، پرورش‌دهندگی و گسترانندگی در شخصیت اثر به‌خوبی در کتاب بازتاب یافته، اظهار کرد: در کمتر فردی این ۳ بُعد به‌طور همزمان و به‌خوبی جمع می‌شود، بسیاری از افراد ممکن است هریک از این ابعاد یا دو مورد آن را داشته باشند، اما جمع این ۳ ویژگی، آن هم به‌خوبی در یک‌نفر کمتر دیده می‌شود.
استاد دانشگاه شیراز از طراحی جلد کتاب هرچه یادا یاد نیز به‌عنوان ویژی مثبت کتاب یاد کرد و گفت: این طرح بسیار متناسب با محتوای کتاب طراحی و سنجیده انتخاب شده است. درخت سبزی که تناور است و محکم در برابر بادها و طوفان‌ها ایستاده است؛ نماد خوبی از شخصیت نویسنده اثر است که در طول داستان دیده می‌شود که مثل درخت به‌خوبی رشد کرده و تناور است و در برابر حوادث و طوفان‌های زندگی سرفرازانه ایستاده است. همچنین پس‌زمینه سفیدرنگ جلد کتاب می‌تواند یادآور برف و سرما و طوفان ده‌بید و خاطرات دوران کودکی نویسنده‌ی اثر باشد. همین‌طور رنگ خاکستری حاشیه جلد کتاب نیز هوشمندانه گزینش شده؛ چراکه شخصیت نویسنده اثر یک شخصیت خاکستری است و آن را صادقانه در کتاب به مخاطب ارائه داده است.
تلاش برای ارائه راوی خاکستری و باورپذیر در کتاب هرچه یادا یاد
در پایان این نشست هم، کاووس حسن‌لی، نویسنده اثر، در سخنانی کوتاه، با تشکر از اقدام کتابسرای کهور در برگزاری مراسم رونمایی کتاب، از شرکت‌کنندگان سپاسگزاری و تأکید کرد: در این اثر تلاش شده است راوی این اثر یک راوی خاکستری و باورپذیر باشد.
در این کتاب خواننده با ۱۰۵ پاره‌روایت از سفر شصت‌ساله نویسنده‌اثر (کاووس حسن‌لی) روبه‌رو می‌شود و با بسیاری از آداب و رسوم گذشته و فرهنگ عامه مناطقی که راوی در آن حضور داشته، در قالب روایت‌ها و داستانک‌هایی شیرین آشنا می‌شود؛ مانند مراسم «کاسه گلون»، «شیرواره (دون)»، «آش پشت پا»، «رنگ‌رزی»، «مس‌گری»، «خرمن‌کوبی با الاغ»، «جناق شکستن و شرط بستن»، «ختنه سوران»، «شامورتی بازی» و بسیاری دیگر. این آشنایی تنها به مناطقی از فارس محدود نمی‌شود، بلکه به مناطق دیگر کشور و نیز کشورهای دیگر هم گسترش پیدا می‌کند؛ مانند مراسم «اهل هوا» در بندرلنگه، مراسم «صوفیان قادری» در مهاباد، مراسم «مرده‌سوزی هندوها، معابد سیکها و جین‌ها» در هندوستان و آشنایی با فرهنگ اجتماعی مردم ترکیه، ارمنستان، تاجیکستان، فرانسه، قزاقستان، تونس آذربایجان، استرالیا و….
به گزارش ایبنا؛ کتاب «هرچه یادا یاد» که به تازگی (در زمستان ۱۴۰۳) از سوی انتشارات معین منتشر شده با استقبال گرم مخاطبان مواجه شده و در کمتر از یک‌ماه به چاپ دوم رسیده است.
نظر شما