لاکپشت پرنده نهادی مدنی است که بعد از گذشت 9 سال توانسته جایگاهش را در بین پدیدآورندگان و ناشران کتاب کودک باز کند و درج نشان لاکپشت پرنده روی جلد کتاب‌های برگزیده هر فصل امتیازی برای آن‌ها محسوب شود.
سی‌ودومین فهرست لاکپشت پرنده درحالی منتشر شد که هیچ کتاب تالیفی و ترجمه‌ای موفق به دریافت 6 لاکپشت نشد و فقط 10 کتاب توانستند 5 لاکپشت پرنده دریافت کنند که در بین آن‌هاکتاب‌های «تاج به سر کلاه به سر» نوشته سمیرا آرامی از انتشارات محراب قلم، «دشت متلاطم» نوشته علی‌اکبر کرمان‌نژاد از انتشارات محراب قلم، «شکارگاه عجیب» نوشته سمیرا آرامی از انتشارات فنی ایران از بین آثار رسیده و کتاب‌های «برایم شمع روشن کن» نوشته مریم محمدخانی از انتشارات افق و «دانشنامه محیط زیست» (جلد اول) نوشته هنریک مجنونیان، بهرام حسن‌زاده‌کیابی و شکوه حاجی‌نصرالله از انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان از بین آثار داوران بودند.
انتشارات پرتقال در صدر برگزیدگان ترجمه
همچنین از بین 25 ناشر حوزه کودک و نوجوان راه‌یافته به سی‌ودومین فهرست لاکپشت پرنده، انتشارات پرتقال توانست با 36 عنوان کتاب، پرتعدادترین ناشر درمیان برگزیدگان باشد. بعد از انتشارات پرتقال، انتشارات محراب قلم و انتشارات فنی ایران (کتاب‌های نردبان) هر کدام با 13 عنوان، انتشارات دیبایه با 8 عنوان، انتشارات هوپا و علمی و فرهنگی هرکدام با 7 عنوان در جایگاه‌های بعدی قرار دارند.
همچنین انتشارات شهر قلم با 6 عنوان، بخش کودک و نوجوان نشر چشمه(کتاب چ)، با 5 عنوان، بخش کودک و نوجوان انتشارات امیرکبیر (کتاب‌های شکوفه) با 4 عنوان، بخش کودک و نوجوان انتشارات مبتکران (میچکا) با 4 عنوان، موسسه تاریخ پژوهشی ادبیات کودکان هرکدام با 3 عنوان، انتشارات ایران‌بان، انتشارات منظومه خرد، نشر توت، نشر افق و انتشارات کانون پرورش فکری هرکدام با 2 عنوان، انتشارات قدیانی، انتشارات سوره مهر، انتشارات باژ، انتشارات زعفران، انتشارات به‌نشر، انتشارات شورا و انتشارات ناریا هرکدام با یک عنوان کتاب در این فهرست حضور دارند.
.jpg)
محراب قلم در صدر تالیفی‌ها
اما با توجه به اینکه آثار برگزیده انتشارات پرتقال همگی ترجمه هستند، اگر بخواهیم به ناشری که بیشترین تعداد آثار تالیفی را در میان برگزیدگان دارد، اشاره کنیم انتشارات محراب قلم با 12 عنوان اثر تالیفی در جایگاه نخست قرار می‌گیرد و می‌توان گفت که این ناشر توانسته نسبت به سایر ناشران آثار بهتری را از نظر هیات داوران لاکپشت پرنده در زمستان 1397 منتشر کند. بعد از این ناشر، انتشارات فنی ایران (کتاب‌های نردبان) نیز با 10 عنوان اثر تالیفی در جایگاه دوم قرار می‌گیرد.| تعداد لاکپشتها | آثار منتشر شده در زمستان 97 | آثار داوران | جمع کل |
| پنج لاکپشت | 8 | 2 | 10 |
| چهار لاکپشت | 45 | 4 | 49 |
| سه لاکپشت | 64 | 5 | 69 |
با نگاهی به سی‌ودومین فهرست لاکپشت پرنده که بعد از حدود سه ماه به صورت آن‌لاین رونمایی شد، می‌بینیم از بین 128 عنوان کتابی که به این فهرست راه یافته‌اند و توانسته‌اند هرکدام تعدادی لاکپشت با خود به خانه ببرند، 10 کتاب برنده 5 لاکپشت پرنده بوده‌اند که از بین آن‌ها 2 عنوان مربوط به آثار داوران بوده است. همچنین درمجموع 49 عنوان کتاب موفق به کسب چهار نشان لاکپشت پرنده شده‌اند که از بین آن‌ها 4 عنوان کتاب مربوط به داوران بوده است. از بین 69 کتابی هم که موفق به دریافت نشان سه‌لاک‌پشت شده‌اند 5 عنوان مربوط به داوران بوده است.
| تعداد لاکپشتها | تالیف | ترجمه | جمع کل |
| پنج لاکپشت | 5 | 5 | 10 |
| چهار لاکپشت | 11 | 38 | 49 |
| سه لاکپشت | 20 | 49 | 69 |
| جمع کل | 36 | 92 | 128 |
این درحالی‌ست که با نگاهی به آمار تالیف نسبت به ترجمه می‌بینیم، کماکان همانند دوره‌های گذشته تعداد آثار برگزیده ترجمه نسبت به تالیف بیشتر است و این میزان در این فهرست بیش از دوونیم برابر است که می‌تواند بیانگر وضعیت ادبیات کودک و نوجوان در ایران باشد. در این مساله عوامل مختلفی می‌تواند موثر باشد که ازجمله آن می‌توان به توجه بیشتر ناشران نسبت به ترجمه اشاره کرد که می‌تواند در اثر استقبال بیشتر مخاطبان از آثار ترجمه به دلیل به روز بودن و تطبیق بیشتر با روحیه و سلیقه‌شان، کم بودن هزینه چاپ آثار ترجمه نسبت به تالیف، کمبود آثار تالیفی به‌روز و ... باشد. همچنین می‌تواند تلنگری باشد برای نویسندگان برای تلاش در تولید آثار نو با موضوعات بکر و نزدیک به ذائقه و سلیقه کودک و نوجوان امروز.
باید نسبتی بین برگزیدگان با آثار منتشر شده وجود داشته باشد
محمود برآبادی، نویسنده و منتقد ادبی و عضو هیات داوران لاکپشت پرنده، دراین باره می‌گوید: بیشتر بودن تعداد آثار ترجمه نسبت به تالیف در فهرست لاکپشت پرنده دلایل مختلفی دارد که یکی از آن‌ها بیشتر بودن تعداد چاپ آثار ترجمه نسبت به تالیف است و همین مساله طبیعتا در گزینش نهایی لاکپشت پرنده هم تاثیرگذار است و باید نسبتی بین برگزیدگان با آثار منتشر شده وجود داشته باشد. دومین عامل این است که داستان‌های ترجمه فضای متفاوت‌تری نسبت به داستان‌های تالیف دارند و این مساله هم روی مخاطب تاثیر می‌گذارد، هم روی داوران لاکپشت پرنده. چون این کتاب‌ها از بین هزاران کتاب منتشر شده در دنیا انتخاب می‌شوند و طبیعی‌ست که در آن‌ها فضاهای نو و موضوعات خاصی مطرح شود که نظر داوران را جلب کند و از سویی سبب جلب نظر مخاطب هم می‌شود. البته اصلی در لاکپشت پرنده وجود دارد و آن‌هم توجه بیشتر به آثار تالیفی است یعنی اگر کتاب تالیفی در مقایسه با کتاب ترجمه از همه نظر امتیازهای مساوی کسب کند، تقدم با کتاب تالیفی است. با وجود این می‌بینیم در فهرست لاکپشت پرنده کتاب‌های ترجمه بیشتر است.
داوری لاکپشت پرنده نسبت به قبل سختگیرانه‌تر شده است
او در پاسخ به این سوال که چرا در این فهرست اثری برنده 6 لاکپشت پرنده نشده، نیز می‌گوید: به این دلیل که کتاب خوبی نبوده که شایسته دریافت 6 لاکپشت پرنده باشد، البته در طول 9 سال اخیر فقط دو یا سه عنوان کتاب داشتیم که توانستند کتاب طلایی یا 6 لاک‌پشته شوند، از سویی داوری لاکپشت پرنده نسبت به قبل سختگیرانه‌تر شده و فقط کتابی می‌تواند 6 لاکپشت بگیرد که همه معیارهای مورد نظر هیات داوران را داشته باشد. براین اساس بیشتر کتاب‌ها در حد 5 لاکپشت هستند.
برآبادی در ادامه درباره راه‌یابی آثار داوران به فهرست لاکپشت پرنده توضیح می‌دهد: داوران لاکپشت پرنده از نویسندگان، مترجمان و شاعران حوزه کودک و نوجوان هستند و انتظار دارند آثار آن‌ها هم مانند سایر پدیدآورندگان بررسی شود. براین اساس آثار داوران از سوی افرادی خارج از هیات داوران لاکپشت پرنده داوری و امتیازدهی می‌شود. همچنین این آثار درصورتی که امتیاز لازم را هم دریافت کنند طبق اساس‌نامه به فهرست طلایی و نقره‌ای لاکپشت پرنده راه نمی‌یابند.
لاکپشت پرنده توانسته جایگاهش را در میان ناشران و نویسندگان بیابد
این نویسنده، درباره اینکه جایزه لاکپشت پرنده بعد از 9 سال چقدر توانسته جایگاهش را در میان ناشران و نویسندگان بیابد، می‌گوید: بازخوردی که در طول این سال‌ها از ناشران، مروجان، گروه‌های کتابخوانی و رسانه‌ها دریافت کردم و اقبالی که نسبت به این جایزه نشان دادند، مشخص می‌کند بااینکه درمقابل جوایزی مانند شورای کتاب کودک و کانون پرورش فکری سن کمی دارد و جوان است اما توانسته اثربخشی لازم را داشته باشد. از سویی گاهی ناشران و پدیدآورندگان بعداز اعلام فهرست‌ها اعتراضاتی دارند که کتابشان آن‌طور که باید دیده نشده یا حقش این بوده که لاکپشت بیشتری بگیرد که نشان می‌دهد لاکپشت پرنده توانسته جایگاه خودش را پیدا کند.
نظر شما