به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، عملیات نظامی «بیت‌المقدس ۴» یکی از مهم‌ترین و پیچیده‌ترین عملیات‌های نظامی ایران در طول جنگ تحمیلی ایران و عراق بود. این عملیات توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی علیه ارتش عراق در تاریخ ۵ فروردین ۱۳۶۷ آغاز شد و در مدت چهار روز با پیروزی قاطع نیروهای ایرانی به پایان رسید. هدف اصلی از انجام این عملیات، تکمیل و تأمین جناح چپ منطقه عملیات والفجر ۱۰ و پاسخ به حملات پی‌درپی و گسترده نیروهای عراقی به مناطق مسکونی و روستاهای کردنشین عراق بود. در واقع، عملیات «بیت‌المقدس ۴» به‌عنوان یک اقدام راهبردی برای تصرف ارتفاعات استراتژیک و دفع تهدیدات نیروهای دشمن در منطقه شاخ‌شمیران و حلبچه عراق طراحی و اجرا شد.

منطقه‌ای که این عملیات در آن صورت گرفت، به‌دلیل موقعیت کوهستانی و استراتژیک خود از اهمیت زیادی برخوردار بود. این منطقه از شمال به دریاچه دربندیخان و شاخ تمورژیان، از جنوب به دشت مرتکه و ارتفاعات شاخ خشیک و بمو، از شرق به رودخانه زیمکان و کوه بیزل، و از غرب به سد دربندیخان و ارتفاعات قاشتی منتهی می‌شد. این ناحیه، به‌ویژه از آن جهت که تسلط بر ارتفاعات کلیدی همچون شاخ سورمر، شاخ شمیران، برددکان، دریاچه دربندیخان و دشت تولبی، مسیرهای ارتباطی و استراتژیک هر دو طرف جنگ را تحت کنترل قرار می‌داد، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بود. در این منطقه، بسیاری از جاده‌ها و مسیرهای اصلی ارتباطی هر دو نیرو، به‌ویژه نیروهای عراقی، از تأثیرگذاری بالایی برخوردار بودند. به همین دلیل، انجام عملیات در این مناطق، علاوه بر موفقیت‌های نظامی، می‌توانست برای ایران مزایای بسیاری به‌دنبال داشته باشد.

عملیات «بیت‌المقدس ۴» در تاریخ ۶ فروردین ۱۳۶۷ با رمز «یا اباعبدالله (ع)» آغاز شد. هدف اصلی از این عملیات، فتح ارتفاعات مشرف بر سد دربندیخان و تکمیل عملیات‌های پیشین در منطقه عمومی دربندیخان عراق در محور شمالی جنگ بود. پیش از آغاز عملیات، نیروهای ایرانی به‌طور دقیق طرح‌ریزی کردند تا با پیشروی سریع و هماهنگ، خطوط دفاعی دشمن را درهم بشکنند و ارتفاعات و دشت‌های کلیدی را تصرف و تأمین کنند. اما این عملیات با چالش‌های فراوانی مواجه شد، به‌ویژه در مواجهه با اقدامات خصمانه نیروهای عراقی.

یکی از بزرگ‌ترین مشکلات در روزهای اولیه عملیات، حملات شیمیایی گسترده نیروهای عراقی بود. عراق از بمباران‌های شیمیایی برای هدف قرار دادن عقبه یگان‌های ایرانی استفاده کرد و در ساعت ۰۰:۳۰ بامداد روز ۶ فروردین، از سه محور به سمت شاخ شمیران پاتک کرد. این حملات، به‌ویژه بر جاده «چم سراژین»، باعث مسدود شدن مسیرهای امدادی و پشتیبانی ایران از یگان‌های خود در خط مقدم شد. به‌طوری که، چندین موضع دفاعی ایرانی در پایین ارتفاعات شاخ شمیران در ساعات اولیه صبح به‌دست دشمن افتاد. اما در این شرایط، نیروهای ایرانی به‌سرعت با هماهنگی و همکاری میان سپاه پاسداران و بسیج، توانستند مواضع از دست رفته را بازپس گیرند و همچنان به پیشروی خود ادامه دهند.

با وجود تمام مشکلات ناشی از بمباران‌های شیمیایی و پاتک‌های پی‌درپی دشمن، فرماندهی عملیات با در نظر گرفتن کمبود نیروها و وضعیت دشوار میدان نبرد، دستور به پدافند قوی از شاخ شمیران را صادر کرد. این اقدام در واقع به‌عنوان یک استراتژی دفاعی عمل کرد تا نیروهای ایرانی بتوانند علاوه بر حفظ مواضع خود، فرصت‌های لازم برای ادامه عملیات را بدست آورند. در ادامه، یگان‌های ایرانی با شجاعت و مقاومت بالا، توانستند به‌سرعت موانع ایجادشده را پشت سر بگذارند و خطوط دفاعی دشمن را بشکنند.

در نهایت، عملیات «بیت‌المقدس ۴» به‌عنوان یک پیروزی بزرگ برای نیروهای ایرانی به ثبت رسید. نتایج این عملیات شامل تصرف کامل ارتفاعات شاخ شمیران و شاخ سورمر، تصرف قسمتی از دشت تولبی و ارتفاعات برددکان و کشته و زخمی شدن حدود ۵۰۰۰ نفر از نیروهای عراقی بود. علاوه بر این، ۴۹۸ نفر از نیروهای دشمن به اسارت درآمدند. در پی این عملیات، بیش از ۱۵ تانک و نفربر و ۵۰ خودرو دشمن منهدم شدند و یگان‌های ایرانی موفق به غنیمت گرفتن ۱۱ تانک، ۵۴ خمپاره، یک دستگاه مهندسی، ۵ قبضه سلاح پدافند هوایی، ۱۴ تیربار و بسیاری از تجهیزات نظامی دیگر شدند.

این عملیات، که تحت مسئولیت لشکر ۳۶ پیاده سپاه یکم انجام گرفت، با پشتیبانی یگان‌های تقویتی همچون تیپ‌های ۳۸ و ۵۰۶ پیاده، ۵۰ زرهی و ۶۸ نیروی مخصوص صورت گرفت. لشکر ۳۶ پیاده، که خود دارای تیپ‌های ۶۰۲، ۲۳۸، ۱۰۶ و یک گردان تانک و گردان کماندویی بود، نقش کلیدی در پدافند و پیشروی عملیات ایفا کرد. در این عملیات، همکاری‌های دقیق و هماهنگ میان یگان‌های مختلف سپاه پاسداران و نیروهای بسیج، موجب موفقیت‌های مهمی در میدان نبرد شد.

عملیات «بیت‌المقدس ۴» نه‌تنها به‌عنوان یک پیروزی نظامی مهم برای جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شود، بلکه از آن زمان به‌عنوان نمادی از اراده، عزم و توانمندی نیروهای ایرانی در برابر چالش‌ها و تهدیدات بزرگ جهانی به ثبت رسید. این عملیات، به‌ویژه در زمینه روحیه‌سازی برای نیروهای ایرانی و نشان دادن قدرت رزم‌آوری آن‌ها در میدان جنگ، تأثیرات مثبت زیادی داشت و به‌عنوان یک نقطه‌عطف در تاریخ جنگ ایران و عراق به شمار می‌آید. این موفقیت‌ها همچنین به نیروهای عراقی پیام داد که توان نظامی و قدرت دفاعی ایران همچنان در اوج است و دشمنان نمی‌توانند به‌راحتی به اهداف خود برسند.

این عملیات در نهایت به‌عنوان یک نماد از هماهنگی، استقامت و هوشمندی نظامی ایران در شرایط بحرانی جنگ شناخته شد. نیروهای ایرانی نه‌تنها با موفقیت در برابر حملات شیمیایی و تهاجمات گسترده دشمن ایستادگی کردند، بلکه با شکستن خطوط دفاعی دشمن، توانستند با دقت و شجاعت، به‌دستاوردهای بزرگ نظامی دست یابند که تأثیرات آن در ادامه جنگ و در مسیر پیروزی‌های آینده ایران مؤثر بود.