به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، دهمين آيين بزرگداشت حاميان نسخ خطي با حضور مسوولان و كارشناسان فرهنگي كشورمان در مركز همايش‌هاي كتابخانه ملي برگزار شد و از برگزيدگان و استادان در رشته‌هاي مرتبط با نسخ خطي چون فهرست‌نگاري، تصحيح متون، پايان‌نامه، مقاله، کتاب، احياء سند، کتابداري نسخ خطي، اهداي نسخ خطي به کتابخانه‌ها و... با اهداي جوايز قدرداني شد.
در بخش رسايل و مقالات داود غلام‌زاده براي «تأملي در روش تصحيح و شيوه تعليقي در كتاب ارج‌نامه يوسفي» شايسته تقدير شد. دكتر جلال خالقي‌‌مطلق نيز براي بررسي و ارزيابي شاهنامه سن ژوزف (نامه بهارستان سال دهم، دفتر 15) شايسته تقدير شد و حميدرضا مستفيد نيز براي رساله «النقط و الشكل (نامه بهارستان)» به عنوان برگزيده انتخاب شد.
«ارج نامه محمد معين، زندگي، آثار، جستارهاي متن پژوهي» عنوان پنجمين اثر از ارج نامه‌هايي است كه مركز پژوهشي ميراث مكتوب منتشر مي‌كند. «ارج نامه‌ها» به منظور شناساندن و معرفي نام‌آوران عرصه تحقيق و پژوهش در متون كهن، چاپ و انتشار مي‌يابند و اختصاص به بزرگداشت دانشمندان برجسته حوزه تصحيح متون و كتاب‌شناسي و فهرست‌نويسي آثار آنان دارد. «ارج نامه محمد معين» را دكتر محمد غلامرضايي تاليف و در شش بخش فراهم آورده است.
بخش اول ارج نامه ياد شده، درباره زندگي‌نامه دكتر معين است و داراي چنين عنوان‌هايي است، دكتر معين و معاصران او، ويژگي‌هاي صوري و اخلاقي، اسناد، تصاوير و نامه‌ها.
درباره تاريخ دقيق تولد دكتر معين اختلاف نظر وجود دارد. مولف كوشيده تا از ميان ديدگاه‌ها و سالياني كه ذكر كرده‌اند، به تاريخ مطمئني دست يابد. سپس از دوران دشوار كودكي و نوجواني معين سخن گفته مي‌شود و از تحصيلات دانشگاهي و استخدام در وزارت فرهنگ نكاتي برشمرده مي‌شود. معين در شهريور 1321 از پايان‌نامه تحصيلي‌اش دفاع مي‌كند و اولين درجه دكتراي زبان و ادبيات فارسي دانشگاه تهران را به‌دست مي‌آورد. دوران بيماري دردناك معين و اغما او در 11 آذر 1345 و سرانجام، مرگ او در تيرماه 1350، از مباحثي است كه بدان پرداخته شده است.
فصلي نيز كه به ديدگاه معاصران معين درباره او و كارهاي علمي‌اش اختصاص يافته، شامل نظر استاداني است كه بزرگتر از معين بوده‌اند و برخي از آن‌ها در پرورش شخصيت علمي او اثر داشته‌اند. همانند، ابراهيم پورداوود كه معين را «تجلي اطلاعات و زحمات خويش مي‌ديد» محمد قزويني، علي‌اكبر دهخدا، جمالزاده، نيما يوشيج و ديگران. به اين نكته نيز اشاره مي‌شود كه نيما، معين را وصي خود براي چاپ آثار و اشعارش ساخته بود. اين به سبب دقت علمي و امانت معين بود. جالب توجه است كه آن دو هرگز همديگر را نديده بودند. فصلي از ديدگاه‌ها نيز ويژه نظر ايران‌شناسان درباره معين است.
درباره ويژگي‌هاي صوري و اخلاقي معين، بر عشق او به پژوهش و خواندن، ساده زيستي، انضباط، مهرباني، پرهيز از خودنمايي، فروتني و بي‌زاري از هياهو و جنجال تاكيد مي‌شود. در پايان نيز اسناد و نامه‌هايي عرضه شده است كه خواننده را براي شناخت بهتر معين و پژوهش‌هاي علمي او ياري مي‌دهند. اين اسناد شامل نامه‌هاي معين به ايرج افشار و علي‌اشرف صادقي است.
بخش دوم كتاب، «فعاليت‌هاي آموزشي و علمي» عنوان گرفته و شامل چنين زيربخش‌هايي است، فعاليت‌هاي آموزشي، مسافرت‌هاي علمي و عضويت در مجامع، فعاليت‌هاي پژوهشي و انتشاراتي كه خود شامل دو بهره است، ويژگي‌هاي علمي و زمينه‌هاي تحقيقاتي دكتر معين و روش‌هاي آن.
در اين بخش، ابتدا درباره آموزگاري معين و سپس سفرهاي علمي و كارهاي پژوهشي او سخن گفته مي‌شود. تسلط و جديت معين در تدريس، علاقه دانشجويان به درس دكتر معين و شيوه نمونه‌وار تدريس او، از نكاتي است كه بر روي آن تاكيد مي‌شود. شاگردان و دوستان معين درباره چگونگي درس گفتن او، چنين گفته‌اند كه «او بدون مقدمه و تفاخري و سخني از خود، درس را آغاز مي‌كرد. آرام و پُرشكوه، با نگاهي نافذ و دقتي شگرف، نبض كلاس را در دست داشت و شيفته تدريس و تعليم بود».
ضمن آن كه مي‌كوشيد تا شيوه درست تحقيق را به دانشجويان بياموزد. در مقابل، شاگردان او نيز همواره احترام و جايگاه علمي معين را از ياد نمي‌بردند. به همين سبب است كه برخي معين را «آموزگار بزرگ» لقب داده‌اند. از ديگر مواردي كه در اين قسمت از كتاب ياد شده، شيوه امتحان و تاثير روش تدريس معين بر شاگردانش است.
در قسمت مسافرت‌هاي علمي نيز از كنگره‌ها و مجامع علمي ياد مي‌شود كه دكتر معين در آن‌ها شركت مي‌كرد و به ارايه مقاله مي‌پرداخت. از نشان‌ها و جوايز علمي معين نيز ياد شده است و سرانجام فعاليت‌هاي پژوهشي او به دقت ارزيابي مي‌شود.
بخش سوم «كتاب‌شناسي آثار دكتر معين» نام دارد و شامل كتاب‌شناسي اجمالي و كتاب‌شناسي توصيفي اوست. در ابتدا فهرستي از كتاب‌ها و مقالاتي آورده شده كه معين در ساليان پُربار زندگي خود نوشته است. كتاب‌هاي او و زمينه تحقيقاتي او، تنوع و گستردگي خيره كننده‌اي دارد و دربرگيرنده موضوعاتي همانندتصحيح متون، دستور، لغت، ادبيات و تاريخ فرهنگ ايران باستان، ادبيات پس از اسلام و تعليقات و حاشيه‌نويسي بر متون است.
مقالات نيز ذيل عنوان‌هاي زبان، ادبيات پس از اسلام، كتاب‌شناسي (معرفي آثار، نسخه‌هاي خطي)، ادبيات معاصر، تصحيح، اساطير، فلسفه، نجوم و... طبقه‌بندي شده‌اند. آنگاه در قسمت كتاب‌شناسي توصيفي، هر كدام از آثار معين از ديد محتوا و شيوه كار او بررسي شده‌اند. تدوين كننده كتاب، به‌دقت نشان مي‌دهد كه معين هر اثر را چگونه منتشر كرده و شيوه او در ارايه مطالب چگونه بوده است.
بخش چهارم «ارج نامه محمد معين»، «ديدگاه‌ها و نمونه‌ها» نام دارد و شامل سه بهره است، در بهره نخست گفتار و نوشتار گروهي از استادان زبان و ادبيات آمده است كه در نشريات و كتاب‌ها انتشار يافته‌اند. بهره دوم پاسخ‌هايي است كه چندتن از استادان به پرسش‌هاي نويسنده كتاب داده‌اند و بهره سوم، دو مقاله است كه دو تن از شاگردان معين درباره او نگاشته‌اند.
در پرسش‌نامه نويسنده، از شيوه تدريس معين، زمينه همكاري هر كدام از پرسش شوندگان با معين، خاطرات و موضوعات گوناگون ديگر پرسيده شده است. پيداست كه پاسخ‌ها، شناخت ما را از ويژگي‌هاي علمي و شخصيتي معين افزوني مي‌بخشند.
در قسمت نمونه‌هاي اين بخش، پاره‌اي از نوشته‌هاي دكتر معين در آثار تاليفي، ترجمه، فرهنگ‌نويسي، پژوهش‌هاي دستوري، تصحيح متون، آورده شده است. بدين گونه نه تنها خوانده با نثر شيوا و درست معين آشنا مي‌شود، بلكه از شيوه تحقيق و جست‌وجوهاي ادبي و علمي او آگاه مي‌شود. با خواندن اين بخش‌ها مي‌توان بر تسلط معين در نوشتن، نثر زيباي او و پرهيز از حاشيه‌روي و تفصيلات بي مورد، آگاهي يافت.
بخش پنجم ارج نامه، «سال‌شمار زندگي و كتاب‌شناسي» نام دارد. در قسمت اول، سال‌ها و فعاليت‌هاي علمي و رويدادهاي زندگي دكتر معين، به ترتيب تاريخي آورده شده است. از اين راه مي‌توان سال انتشار هر كتاب و مقاله او را شناخت. با نگاهي به اين سال‌شمار مي‌توان دريافت كه معين چه تلاش گسترده و خستگي‌ناپذيري براي شناخت تاريخ و فرهنگ ايران و چاپ و انتشار كتاب‌ها و مقالات انجام داده است.
كارنامه علمي او به راستي درخشان، كم مانند و بسيار پُربار است. در قسمت دوم نيز گزيده‌اي از كتاب‌شناسي معين آمده است. اين قسمت شامل فهرستي از نوشته‌هايي است كه ديگران درباره معين و آثار او انتشار داده اند.
بخش ششم شامل سيزده مقاله از استادان زبان و ادبيات فارسي درباره آثار دكتر معين است. هر كدام از استادان، يكي از كتاب‌هاي معين را معرفي، بررسي و كار او را از ديد علمي ارزيابي كرده‌اند.
دكتر ابوالقاسم اسماعيل‌پور، «مزديسنا و ادب پارسي»، يكي از آثار گرانبهاي دكتر معين را بررسي كرده و آن را در شمار «آثار كلاسيك تحقيقات معاصر» دانسته است. او يادآور مي‌شود كه معين براي تاليف اثر خود، از 338 منبع فارسي، عربي و اروپايي استفاده كرده است. شمار فراوان منابع معين، دليل روشني بر گستردگي و دامنه تحقيق اوست.
دكتر نصرالله امامي «شرح قصيده فارسي ابوالهيثم» را كه دكتر معين با همكاري هنري كُربن تصحيح و چاپ كرده بود، مورد ارزيابي قرار داده است و دكتر حسن انوري «فرهگ فارسي» معين و ارزش‌هاي والاي اين اثر را شناسانده است. درباره تصحيح معين از كتاب «چهار مقاله» نظامي عروضي، يدالله جلالي‌پندري نوشتاري براي چاپ در ارج نامه ارائه كرده است.
«برهان قاطع » يكي از تصحيحات دكتر معين را علي‌اشرف صادقي، در مقاله‌اي مفصل، به شيوه‌اي باريك‌بينانه سنجيده است. او ضمن برشمردن پاره‌اي از كاستي‌هاي تصحيح و حواشي معين، كوشش او را «توان فرسا» دانسته و اظهار عقيده كرده كه تصحيح و شرح چنان اثري «از عهده شخص ديگري جز معين برنمي‌آمده است»
از ديگر مقالات اين بخش، ارزيابي تصحيح معين از «جوامع الحكايات» توسط دكتر محمود عابدي است و نيز تصحيح معين از «عبهر العاشقين» روزبهان بقلي، توسط دكتر مير جلال‌الدين كزازي و ديگر اثر معين «حافظ شيرين سخن» توسط دكتر مجدالدين كيوان. دكتر يدالله منصوري نيز مقاله «دكتر محمد معين، اديب برجسته و زبان شناس شايسته» را ارايه كرده است.
بدين گونه بخش‌هاي شش گانه «ارج نامه محمد معين» به پايان مي‌رسد. «نمايه» شامل اعلام تاريخي و انساني، فهرست كتاب‌ها، رساله‌ها و مجلات، فهرست اعلام جغرافيايي است كه در صفحات انتهايي كتاب آمده است.
پنجمين دفتر از مجموعه ارج نامه‌هاي مركز پژوهشي ميراث مكتوب، با نام «ارج نامه محمد معين، زندگي، آثار، جستارهاي متن پژوهي» توسط دكتر محمد غلامرضايي تاليف و فراهم شده است. اين اثر 661 صفحه‌اي با شمارگان هزار نسخه و با بهاي 13 هزار و پانصد تومان به فروش مي‌رسد.
یکشنبه ۳۰ آبان ۱۳۸۹ - ۱۵:۲۳
نظر شما